بدهکاران را برای پرداخت قرض، مهلت بدهیم
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ قَاسِمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ النَّبِیُّ… کَمَا لَا یَحِلُّ لِغَرِیمِکَ أَنْ یَمْطُلَکَ وَ هُوَ مُوسِرٌ فَکَذَلِکَ لَا یَحِلُّ أَنْ تُعْسِرَهُ إِذَا عَلِمْتَ أَنَّهُ مُعْسِرٌ.
امام صادق علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده‌اند که: همان‌طور که حلال نیست بدهکارت با فرض توانایى، پرداخت مالت را به تاخیر بیندازد، اگر مى دانى توانایى ندارد، جایز نیست او را در فشار قرار دهى.
ثواب الاعمال، صدوق رحمه الله، انتشارات شریف رضی، ص۱۶۶
در این راستا، این روایت جالب توجه است:
رَوَى إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ أَبِی عُمَیْرٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ کَانَ رَجُلًا بَزَّازاً فَذَهَبَ مَالُهُ وَ افْتَقَرَ وَ کَانَ لَهُ عَلَى رَجُلٍ عَشَرَهُ آلَافِ دِرْهَمٍ فَبَاعَ دَاراً لَهُ کَانَ یَسْکُنُهَا بِعَشَرَهِ آلَافِ دِرْهَمٍ وَ حَمَلَ الْمَالَ إِلَى بَابِهِ فَخَرَجَ إِلَیْهِ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عُمَیْرٍ فَقَالَ مَا هَذَا قَالَ هَذَا مَالُکَ الَّذِی لَکَ عَلَیَّ قَالَ وَرِثْتَهُ قَالَ لَا قَالَ وُهِبَ لَکَ قَالَ لَا قَالَ فَقَالَ فَهُوَ ثَمَنُ ضَیْعَهٍ بِعْتَهَا قَالَ لَا قَالَ فَمَا هُوَ قَالَ بِعْتُ دَارِیَ الَّتِی أَسْکُنُهَا لِأَقْضِیَ دَیْنِی فَقَالَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عُمَیْرٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ حَدَّثَنِی ذَرِیحٌ الْمُحَارِبِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: لَا یُخْرَجُ الرَّجُلُ عَنْ مَسْقَطِ رَأْسِهِ بِالدَّیْنِ ارْفَعْهَا فَلَا حَاجَهَ لِی فِیهَا وَ اللَّهِ إِنِّی مُحْتَاجٌ فِی وَقْتِی هَذَا إِلَى دِرْهَمٍ وَ مَا یَدْخُلُ مِلْکِی مِنْهَا دِرْهَم.
فقیه بزرگ شیعه و از اصحاب امام رضا علیه السلام، “محمّد بن أبى عُمَیر” رحمه الله پارچه فروش بود، وی وَرشکست شد و مالش را از دست داد. او از مردى ده هزار درهم طلب داشت؛ شخص بدهکار که از وضع او اطّلاع یافت خانه مسکونى خود را به ده هزار درهم فروخت و پول را نزد او آورد؛ ابن أبى عمیر پول را دید و پرسید: این برای چیست گفت: این پولی است که از من می‌خواستى. گفت: این را از کجا آوردهاى؟ آیا ارث بتو رسیده؟ گفت: نه، پرسید: کسى بتو بخشیده؟ گفت: نه، پرسید: مزرعهاى داشتى و فروختى؟ گفت: نه، پرسید: پس از کجاست؟ گفت: خانهاى داشتم که در آن زندگى مىکردم آن را فروختم که دِینم را ادا کنم؛ ابن أبى عمیر گفت: ذریحِ محاربى از امام صادق علیه السّلام مرا حدیث کرد که: “کسى را براى دِیْن از محل سکونتش بیرون نمىکنند.” این پول را بگیر، من بدان نیاز ندارم و بخدا سوگند که اکنون من حتی به یک درهم هم محتاجم، ولى از این پول یک درهم هم وارد منزلم نخواهد کرد.
کتاب من لا یحضره الفقیه، ٣/١٩٠
این است مرامِ دست پرورده‌های اهل بیت علیهم السلام.
