پاسخی به تفسیر غلط روایت اُطْلُبُوا الْعلْم‌َ وَلَوْ بالصّین
باید گفت که واژه علم در چنین روایاتی، مطلق نیست و «ال» در «العلم»، الف و لام جنس و استغراق که به مفهوم هر علمی باشد، نیست بلکه الف و لام «عهد» است، یعنی علم معهود و مطلوب دین را ـ که ویژگی‌ها و ماهیت چنین دانشی در دیگر روایات و آیات قرآنی بیان شده است ـ هر کجا یافتید، بیاموزید، گرچه این آموختن، مستلزم طی مسافتهای دور و دراز باشد.
ذکر «چین»، بیانگر نهایت اهتمام دین اسلام به علم مطلوب است، یعنی همان علمی که موجب خشیت و خضوع در برابر خداوند می‌شود و یا علمی که مربوط به معاش است و از وحی و انبیای الهی نشأت گرفته است، نه آن که بلاد کفر می‌توانند منشأ و مصدر علم مطلوب باشند.
همانگونه که روایت امام صادق علیه السلام: اُطلُبوا العلم ولو بخوض اللُّجَج (دانش بجویید ولو با فرو رفتن در اعماق دریاها) بیانگر اهمیت علم مطلوب است، نه آن که فی‌المثل نظر به علم غواصی داشته باشد. ضمن آن که تعبیر «ولو بالصین» یا «ولو بلغ الصین» تعبیر رایجی در آن روزگار و کنایه از نهایت مسافت بوده است، مثل این روایت:
وَالرِّجُل‌ُ یَذْکُرُ بَعْدَ ما قام‌َ وَ تَکَلِّم‌َ وَ مَضی فی حَوائجه انِّه‌ُ انِّما صَلّی رَکْعَتَیْن فی‌الظُّهْر وَ الْعَصْر وَ الْعَتَمَه وَ الْمَغْرب قال [الصادق علیه السلام]: یَبْنی عَلی صَلوته فَیُتَّمُهاوَلَوْ بَلَغ‌َ الصّین‌َ وَلایُعیدُ الصِّلاهَ
از امام صادق علیه السلام سئوال شد: فردی بعد از آن که نمازش را به پایان برد، برخاست، سخن گفت و به دنبال کار خود رفت؛ ناگاه به یادآورد که تنها دو رکعت از نماز ظهر، عصر، عشاء و یا مغرب را به جا آورده است و نماز را سلام داده است، در این صورت چه باید کند؟ امام علیه السلام فرمود: همان نماز را تمام می‌کند و لازم نیست نمازش را دوباره از آغاز بخواند ولو آن که تا چین رفته باشد.
تعبیر ولو بالصین یا ولو بَلَغ‌َ الصین، هیچ مفهومی فراتر از «نهایت مسافت» ندارد.
ضمناً باید توجّه داشت که تعمیم روایات معدودی چون «اُطْلُبُوا الْعلْم‌َ ولَوبالصین» به هر علم و هر منبع و سرچشمه‌ای از علم، با روایات فراوانی که منبع مشروع «علم» را منحصر به وحی و اهل البیت: می‌دانند، تعارض پیدا خواهد کرد و طبق اصول و قواعد جمع بین احادیث، باید روایات را به گونه‌ای معنا کرد که چنین تعارضی رخ ندهد و در نهایت اگر هم تعارض مرتفع نگردد، روایات ضعیف‌تر (از جهت کمیت، دلالت و سند) تحت‌الشعاع، روایات قوی‌تر قرار خواهند گرفت.
