محمد مهدی اویسی 
براساس روایات نوشیدن آب به صورت ایستاده سبب ایجاد بیماری های متعددی می گردد و این بیماری ها از بدن فرد جدا نمی شود و درمان آنها سخت است و اختصاص به یک نوع بیماری هم ندارد هر چند در روایات به بیماری خاصی به نام سیروس کبدی (الماء الصفر) اشاره شده است
در روایت آمده است :شُرْبُ الْمَاءِ یُورِثُ الْمَاءَ الْأَصْفَرَ
( ایستاده اب نوشیدن در شب موجب سیروس کبدی است )
الاصول الکافی ، ج ۶ ، ص ۸۳۸ ، ح۲ .
بیماری های کبدی اعم از سیروس کبدی ، هپاتیت ، بسته شدن مجاری ادرار و چربی کبد هستند و همه آنها معلول عدم رعایت آداب اسلامی در نحوه آب نوشیدن است .
از این رو روایت شده است که پیامبر اکرم (ص) به خاطر سلامت مومنان تنها به نهی و هشدار بسنده نکردند بلکه سختگیری کرده و حتی اشخاص را به خاطر نوشیدن در حالت ایستاده مجازات می کردند
در روایت آمده است
از این رو روایت شده است که
« إن النۤبی (ص) آخذ عن الشرب قَائِمًا ، قال قلت ،فالاکل ، قال : هو اشر منه »
« پیامبر (ص) افرادی که ایستاده می نوشیدند را سرزنش می کرد ، راوی پرسید : ایستاده غذا خوردن چه حکمی دارد ؟ فرمود : این کار بدتر است . »
مستدرک الوسایل ، ج ۱۷ ، ص ۸ ، ح ۵۵۸ ۲۰
دسته دوم : روایاتی که می فرماید نوشیدن آب به صورت ایستاده مشکلی ندارد .
از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است :
« أنَّه شَرِبَ قائماََ و جالساً : پیامبر هم ایستاده و هم نشسته آب می نوشید »
در روایت دیگر از پیامبر اکرم (ص)
( أنَّهُ کانَ یشرِبُ قائِماََ وَ رُبَّما شَرِبَ رَاکباََ )
پیامبر ایستاده آب می نوشید و چه بسا سواره هم آب می نوشید
نکات :
۱_این روایت با روایت سابق که پیامبر اکرم (ص) دیگران را از این کار نهی می کردند در تناقض است . اما گفته می شود علت نهی از نوشیدن آب به صورت ایستاده به خاطر آسیب رساندن شیطان است که طبق روایات شیطان بر پیامبر (ص) سلطه ندارد و نمی تواند به ایشان آسیبی برساند
۲_شاید روایت دلالت ندارد که ایستاده آب نوشیدن ضرر دارد زیرا روایات دیگری وجود دارد که نشان می دهد ائمّه (علیهم السلام) نیز به صورت ایستاده آب می‌نوشیدند .
در روایت آمده است :
( عَن عَلِی (علیه السلام) أنّهُ شَرِبَ قائِماََ ، وقَالَ هَـکذا رَأیتُ رسول الله یَفعَلُ )
حضرت علی (علیه السلام) به صورت ایستاده آب می‌نوشید و فرمود : دیدم که پیامبر هم ایستاده آب می‌نوشید.
نکات :
۱_ایستاده آب نوشیدن اختصاص به پیامبر اکرم (ص) ندارد و امیر المؤمنین (ع) هم به صورت ایستاده آب نوشیدند
۲_شاید کسی بگوید امیرالمؤمنین مطابق پیامبر اکرم عمل کردند و ایشان همان خصوصیّت پیامبر اکرم (ص) را دارند و شیطان بر حضرت هم مسلّط نمی‌شود ، زیرا طبق روایات ائمّه (ع) دیگر هم ایستاده آب نوشیدند .
در روایت آمده است :
(شَرِبَ الحُسَینُ بنُ عَلِی علیه السّلام و هُوَ قائمُ)
امام حسین (ع) در حال ایستاده آب نوشید .
در روایت دیگر آمده است :
( أنَّ ابَا جَعفَر رآه رجُل یَشرِبُ المَاءَ وَ هُوَ قَائم )
مردی اباجعفر (ع) را دید که در حال ایستاده آب می نوشد
اگر برخی بیان کنند که به خاطر اینکه خدا رجس و پلیدی را از اهل بیت علیهم السّلام دور کرده است شیطان بر آنها تسلطی ندارند پس نمی تواند به ایشان ضرری برساند ؛ در جواب باید گفت : روایات دیگری وجود دارد که به صورت مطلق دلالت بر جایز بودن نوشیدن در حالت ایستاده دارد .
در روایت آمده است کسی درباره ایستاده آب نوشیدن از امام حسین (ع) پرسید :
( سَألتُ الحُسینَ بنَ عَلِی (علیه السلام) ، وَ أنَا أُسایُرُه عَنِ الشُّربِ قائِماََ فَلَم یُجِبنِی، حتَّی إذَا نَزَلَ أتَی ناقَهََ فَحَلَبَهَا، ثُمَّ دَعَانِی فَشَرِبَ وَ هُوَ قائِم )
از امام حسین (ع) درباره ایستاده آب نوشیدن پرسیدم حضرت جواب ندادند تا جایی که از مرکب پیاده شد و به سمت شتر راه افتاد سپس شیر آن را دوشید و به من نیز تعارف کرد و خود ایشان هم شیر نوشید در حالی که ایستاده بود .
در روایتی در مورد سؤال از نوشیدن آب به صورت ایستاده از امام باقر (علیه السلام) آمده است :
( مَا بَأسُ بِذلِک، قَد شَرِبَ الُحُسین بنُ عَلِی علیه السلام وَ هُوَ قَائِم )
ایستاده آب نوشیدن اشکالی ندارد و امام حسین علیه السلام ایستاده آب نوشید .
روایتی که از همه روشن‌تر بر اثبات این ادّعا است روایت ذیل است :
( الرَّجُل یَشرَبُ المَاءَ وَ هُوَ قائمُ ، قَالَ : لا بَأسَ بِذلِک. )
امام (ع) درباره مردی که ایستاد آب نوشید ، فرمود : هیچ اشکالی ندارد .
البته این روایت در صورتی دلالت دارد که { لا بَأس } به معنای نفی ضرر و همچنین نفی حرمت و کراهت باشد و فقط به معنای نفی حرمت و کراهت نباشد .
این روایت با روایت قبلی تعارض دارد امّا مؤید این مطلب هم روایت ذیل است :
پیامبر اکرم (ص) به امیر المؤمنین (ع) فرمود :
( یاعَلی اشرَبِ المَاءَ قائماََ فَإنَّه أقوَی لَکَ وَ أصَحُّ )
این روایت تنها به نفی ضرر بسنده نکرده است بلکه اثبات کرده است که نوشیدن در حالت ایستاده سودمند‌تر است .بنابراین میان این دو دسته روایات تعارض وجود دارد .
امام صادق (ع) در روایت دیگری فرمود :
( الشُّربُ قَائِماََ أَقوَی لَک وَ أصَحُّ )
ایستاده آب نوشیدن برای تو نیرومند‌تر بوده و برای سلامتی تو بهتر است .
جمع بین روایات متناقض:
روایاتی که دستور به نوشیدن آب به صورت نشسته می کنند خیلی زیاد هستند امّا روایات دیگری که دستور به نوشیدن آب به صورت ایستاده می‌کنند کمتر از آن روایات هستند . اما با این وجود باید بین این دو طایفه از روایات جمع کرد . حال چگونه می توان بین این دو دسته روایات را تجمیع کرد ؟
روایاتی که از ایستاده آب نوشیدن نهی می‌کنند اختصاص به نوشیدن آب در شب دارند و روایاتی که امر به این کار می نمایند اختصاص به روز دارند . تنها از این روش می توان این دو دسته از روایات را تجمیع نمود.
البته روایاتی نیز وجود دارد که این حدّ میانه را تأیید می کند.
در روایت آمده است :
( شُربُ المَاءِ مِن قیامِِ بالنّهارِ یمرِئ الطَّعامَ، وَ شُربُ المَاءِ مِن قِیامِِ بالَّیلِ یورِثُ المَاءَ الأصفَرَ )
ایستاده آب نوشیدن در روز سبب هضم غذا می‌شود و باعث شده بدن از آن غذا به خوبی استفاده می‌کند و ایستاده آب نوشیدن در شب سبب آب زرد (سیروز کبدی) می‌گردد .
شاید این روایت از لحاظ سندی ، چندان معتبر نباشد امّا دارای مؤیداتی است.
در روایت آمده است :
( شُربُ المَاءِ مِن قِیامِِ بالنَّهَارِ أقوَی وَ أصَحُّ لِلبَدَنِ )
نوشیدن آب در حال ایستاده در روز برای بدن بهتر است و سبب می شود بدن قوی تر و سالم تر شود .
در روایت دیگر آمده است :
( شُربُ المَاءِ مِن قِیامِِ بالنّهارِ أدَرُّ لِلعِرقِ وَ أقوَی لِلبَدَنِ )
ایستاده آب نوشیدن در روز سبب می شود خون به شکل بهتری در رگ ها جریان یابد .
برخی روایات ذکر شده هم تاکید می کنند که بیماریِ ناشی از مشارکت شیطان واقعیت دارد و شیطان در شب آزادتر است امّا در روز محدود می شود
همچنین طبق روایتی که گذشت نوشیدن آب در حالت ایستاده موجب هضم غذا و به جریان افتادن خون در رگ ها می شود بنابراین بر نوشیدن آب در حالت نشسته برتری دارد . برخلاف آن نوشیدن آب در شب تاثیری در هضم غذا و یا جریان خون ندارد غیر از اینکه دوره زمانی فعالیت و نشاط شیطان است .
دقّت در روایات هم نشان می دهد که پیامبر اکرم (ص) در روز مبادرت به نوشیدن آب می‌کرده اند زیرا نوشیدن در شب از ایشان دیده نشده است . همان‌گونه که در روایات وارد شده است حضرت در ابتدای شب می‌خوابید تا اینکه نیمه‌های شب بیدار شده و تا آخر شب به عبادت مشغول باشد . پس مشاهده نکردن پیامبر اکرم در شب به دلیل کم بودن روشنایی بوده است و تنها برخی از أعمال رسول الله را در روز روایت کرده اند .
با این وجود این گونه فهمیده می‌شود که ایستادن نوشیدن آب در خارج از خانه بوده چرا که در روایات آمده است (کنتُ اسایره ؛ به همراهش بودم) و یا گفته شده ( وَ هُوَ راکِب ؛ و او سوار مرکب بود ) و امثال آن نشان می‌دهد که پیامبر (ص) را در سفر یا جنگ و خارج از خانه دیده اند که ایستاده آب می‌نوشیده است .
ضمن اینکه شیاطین در شب بیش‌تر در خانه ها هستند به ویژه که سقف خانه ها هم مرتفع بوده است . البته نوشیدن آب در شب و منازل خالی از اشکال نیست زیرا هم زمان با غروب آفتاب و مغرب ناچار به سکونت در خانه ها بوده و درب های منازل هم بسته می‌شود
نتیجه نهایی:
روایت حکم می‌کند که نوشیدن آب در شب فقط موجب زیان است پس باید اطلاق روایات مخالف که بیان کننده عدم نوشیدن آب به صورت ایستاده است را نادیده گرفت و بیان کرد :
۱_روایات مخالف را تقیید زده و می‌گوییم نوشیدن در روز به صورت ایستاده مفید و بر آن تأکید شده است
۲_طبق قرائن باید برخی از روایات را بر دیگری برتری داد ؛ باید روایاتی که در آن ها از نوشیدن آب در شب نهی شده و روایاتی که در آن ها امر به نوشیدن آب در روز شده را ملاک عمل قرار دهیم : پس نوشیدن آب در حالت ایستاده در شب زیان آور و در روز سودمند است .
ـ
